Cục Phòng chống HIV/AIDS (Bộ Y tế) phối hợp Đại sứ quán Mỹ và một số tổ chức quốc tế vừa tổ chức hội thảo về sự tham gia của khu vực tư nhân trong chương trình phòng chống HIV/AIDS tại Việt Nam.

Huy động nguồn lực tư nhân phòng chống HIV

Theo PGS-TS Nguyễn Hoàng Long, Cục Phòng chống HIV/AIDS, trong bối cảnh nguồn tài trợ quốc tế giảm mạnh, thách thức đặt ra là phải bảo đảm duy trì chương trình phòng chống HIV/AIDS trong nước. Vì vậy, việc huy động nguồn lực từ khu vực tư nhân đã được thực hiện từ năm 2014. Sau 1 năm thực hiện chính sách mới, Việt Nam có thị trường bao cao su bền vững, đáp ứng nhu cầu của những người mắc HIV. Hơn 140.000 người được xét nghiệm, tỉ lệ người lần đầu xét nghiệm phát hiện mắc HIV cao nhờ các dịch vụ y tế tư nhân. Năm 2016, Việt Nam có thêm 8 phòng khám tư nhân để đáp ứng nhu cầu y tế của cộng đồng những người mắc HIV. Đến nay, đã có hơn 50 doanh nghiệp xã hội, các tổ chức cộng đồng và các phòng khám tư nhân tham gia cung cấp những lựa chọn mới, nhằm đáp ứng nhu cầu những người mắc HIV. Tính tới tháng 3-2019, đã có hơn 82 triệu bao cao su được bán ra, một nửa trong số đó có lãi từ việc cung cấp các dịch vụ về HIV. Bên cạnh đó, kết quả khảo sát 9 đối tác đại diện cho các mô hình kinh doanh khác nhau cũng cho những kết quả tích cực. Chỉ trong 5 năm, mức doanh thu hằng năm của 9 đối tác này đã tăng hơn gấp đôi: từ 355.886 USD lên đến 863.033 USD trong giai đoạn 2016-2018.

Phòng khám Nhà Mình là một trong những cơ sở tư nhân chuyên cung cấp dịch vụ tư vấn khám và điều trị HIV/AIDS Ảnh: Anh Phong

Theo Thứ trưởng Bộ Y tế Trương Quốc Cường, nhờ các mô hình hoạt động chuyên môn phòng chống HIV/AIDS cũng được triển khai một cách toàn diện, phong phú. Trong 10 năm qua, số người bị nhiễm HIV đã giảm đáng kể, khoảng trên 400.000 được dự phòng không bị nhiễm HIV, 150.000 thoát khỏi tử vong do AIDS. Hiện nay, ước tính khoảng 10.000 bệnh nhân đang điều trị tại các cơ sở tư nhân. Đặc biệt, hệ thống tư nhân đóng vai trò quan trọng trong việc điều trị phơi nhiễm, cả nước hiện nay có khoảng 3.000 bệnh nhân đang điều trị, trong đó có khoảng 75% số bệnh nhân đang điều trị tại cơ sở y tế tư nhân.

Cung cấp nhiều lựa chọn mới

Bà Kimberly Green - Giám đốc dự án Healthy Markets, Giám đốc Toàn cầu của PATH - cho biết sự tham gia của khu vực tư nhân chính là một cột mốc quan trọng trong công tác phòng chống HIV/AIDS tại Việt Nam. Hơn 50 doanh nghiệp xã hội, các tổ chức cộng đồng, phòng khám tư nhân của cộng đồng đang cung cấp những lựa chọn mới nhằm đáp ứng nhu cầu những người bị ảnh hưởng bởi HIV.

Đánh giá về việc các tổ chức kinh tế tư nhân có nhiều vượt trội khi tham gia vào phòng chống AIDS, ông Long cho rằng khu vực tư nhân có một số lợi thế là dễ tiếp cận với người dân, người bệnh; bảo mật tốt hơn; quy trình, thủ tục đơn giản. Đặc biệt, các tổ chức tư nhân rất linh hoạt và năng động có nhiều mô hình mới. Các tổ chức cộng đồng đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp các vật dụng can thiệp dự phòng lây nhiễm HIV, như phân phát bơm kim tiêm, bao cao su. Hiện nay, hơn 50% số vật dụng can thiệp này được cấp phát thông qua mạng lưới đồng đẳng viên và các tổ chức cộng đồng; các doanh nghiệp trong nước cung cấp 100% nhu cầu thuốc ARV trong diện BHYT... "Sự tham gia của y tế tư nhân đã cung cấp cho người bệnh thêm nhiều lựa chọn, giúp mở rộng điều trị HIV/AIDS tại Việt Nam. Trong thời gian tới, khi các nguồn viện trợ giảm dần, sự tham gia của khối tư nhân và cộng đồng ngày càng quan trọng hơn" - Thứ trưởng Bộ Y tế nhận định.

Ông Nguyễn Hoàng Long cho biết thông điệp mới trong công cuộc phòng chống HIV/AIDS vừa được các tổ chức phòng chống HIV/AIDS đưa ra là "không phát hiện = không lây truyền", được viết tắt là K=K. Theo đó, người nhiễm HIV mới sẽ được điều trị tích cực và sử dụng luôn phác đồ điều trị bằng thuốc kháng virus (ARV). Khi được sử dụng phác đồ này, khả năng lây nhiễm HIV sang bạn tình hoặc vợ (chồng) gần như bằng không. Hiện nay, trên thế giới vẫn chưa tìm ra thuốc chữa khỏi HIV/AIDS, do đó điều trị bằng thuốc ARV vẫn được coi là hữu hiệu nhất. Điều trị thuốc ARV làm ức chế sự nhân lên của virus HIV, do đó duy trì được lượng virus thấp nhất trong máu, từ đó duy trì tình trạng bình thường của hệ miễn dịch. Thuốc ARV có thể làm giảm số lượng virus HIV của người nhiễm xuống thấp đến mức không thể đếm được khi xét nghiệm và như vậy sẽ không lây nhiễm HIV sang bạn tình. Khi đó, người nhiễm HIV tiếp tục có khả năng sống khỏe mạnh và lâu dài.