TP HCM chuyển đổi 400.000 xe máy chạy dịch vụ

Tại buổi họp báo thường kỳ về kinh tế - xã hội TP HCM ngày 22-5, ông Lê Thanh Hải, Giám đốc Trung tâm Tư vấn ứng dụng kinh tế - Viện Nghiên cứu phát triển TP HCM, cho biết thành phố dự kiến chuyển đổi khoảng 400.000 xe máy chạy xăng sang xe máy điện cho lực lượng tài xế xe công nghệ và giao hàng. Việc này nhằm làm giảm phát thải khí nhà kính, tiết kiệm chi phí nhiên liệu.

Chuyển đổi trong 2 năm

Theo Viện Nghiên cứu phát triển TP HCM, từ năm 2023 đến nay, viện đã phối hợp với các đối tác triển khai nhiều khảo sát, tổ chức nhiều hội thảo và thí điểm chương trình cho vay chuyển đổi xe máy xăng sang xe máy điện, tập trung vào nhóm tài xế xe công nghệ và giao hàng. Những nỗ lực này nhằm từng bước xây dựng nền tảng chính sách khả thi, có thể triển khai đồng bộ trong thực tế.

Năm 2023, Viện Nghiên cứu phát triển TP HCM đã khảo sát hơn 400 tài xế đang hoạt động trên các nền tảng Grab, Be và Gojek. Kết quả cho thấy mỗi ngày, một tài xế di chuyển trung bình 80 - 120 km, cao gấp 3 - 4 lần nhu cầu đi lại cá nhân hằng ngày. Vì vậy, để giảm phát thải một cách hiệu quả, cần tập trung vào các nhóm đối tượng sử dụng phương tiện có mức phát thải cao và tỉ trọng lớn như nhóm này.

Theo kế hoạch, vào tháng 6-2025, Viện Nghiên cứu phát triển TP HCM sẽ tổ chức hội thảo tham vấn, lấy ý kiến các chuyên gia, nhà khoa học, cơ quan quản lý nhà nước và đại diện cộng đồng nhằm hoàn thiện đề án chuyển đổi phương tiện. Đến tháng 7-2025, đề án cùng với tờ trình đề xuất chính sách sẽ được trình UBND TP HCM thẩm định và gửi kiến nghị đến Trung ương. Nếu được thông qua, các chính sách hỗ trợ và khuyến khích chuyển đổi phương tiện sẽ chính thức được triển khai từ tháng 1-2026.

Theo ông Lê Thanh Hải, nếu các đề xuất chính sách được chấp thuận, nhóm nghiên cứu kỳ vọng có thể chuyển đổi hơn 80% xe máy xăng sang xe máy điện mà các tài xế xe công nghệ và giao hàng đang sử dụng trong vòng 2 năm. Sau đó, TP HCM sẽ tiếp tục triển khai những biện pháp mạnh mẽ hơn để từng bước hạn chế, tiến tới cấm hoàn toàn xe máy xăng hoạt động trong lĩnh vực vận tải hành khách và giao hàng.

Giai đoạn đầu của quá trình chuyển đổi phương tiện cá nhân, cần ưu tiên nghiên cứu và xây dựng chính sách hỗ trợ người dân sử dụng phương tiện giao thông công cộng, như xe buýt, taxi, xe công nghệ 2 bánh và các phương tiện phi cơ giới.

Khảo sát cho thấy chi phí nhiên liệu hằng ngày của một xe máy xăng dao động 70.000 - 100.000 đồng cho quãng đường 80 - 120 km. Trong khi đó, xe máy điện, chẳng hạn của hãng Xanh SM, chỉ tiêu tốn chưa đến 20.000 đồng tiền sạc pin mỗi ngày. Nếu tính thêm chi phí thay nhớt, thuê hoặc khấu hao pin, chi phí khi phải quay về nhà hoặc tìm nơi sạc, một tài xế sử dụng xe máy điện có thể tiết kiệm 40.000 - 60.000 đồng mỗi ngày, tương đương khoảng 1 triệu đồng/tháng.

Cần nhiều chính sách hỗ trợ

Ông Lê Thanh Hải cho biết dự thảo đề án của Viện Nghiên cứu phát triển TP HCM đề xuất nhiều chính sách hỗ trợ từ phía thành phố dành cho cả tài xế xe công nghệ, giao hàng lẫn người dân có nhu cầu mua xe máy điện. Trong đó, hỗ trợ lãi suất vay vốn với mức 2%/năm dành cho cá nhân và doanh nghiệp tham gia các dự án xanh. Các chính sách bảo lãnh tín dụng cho tài xế, hỗ trợ pháp lý giúp ngân hàng thu hồi nợ xấu nhanh chóng nếu phát sinh rủi ro tín dụng... cũng được đề cập.

Các doanh nghiệp cũng được khuyến khích tham gia đề án, thông qua việc kết nối giữa nhà sản xuất, đơn vị kinh doanh xe máy điện và ngân hàng, để thiết kế các sản phẩm tín dụng phù hợp nhu cầu chuyển đổi phương tiện.

TP HCM định hướng phát triển các mô hình kinh doanh trạm dừng nghỉ kết hợp trạm sạc điện, hệ thống thu mua và tái chế xe máy xăng cũ; mở rộng mạng lưới đổi pin, cung cấp pin dự phòng và xây dựng trạm sạc sử dụng năng lượng tái tạo. Ngoài ra, thành phố kiến nghị miễn thuế giá trị gia tăng, lệ phí trước bạ, phí đăng ký và phí cấp biển số lần đầu cho xe máy điện.

Dù lợi ích của việc chuyển đổi sang xe máy điện là rõ ràng, kế hoạch này vẫn đối mặt không ít thách thức. Theo đó, mức giá xe máy điện vẫn cao hơn đáng kể so với các dòng xe xăng cũ mà nhiều tài xế đang sử dụng. Hạ tầng trạm sạc còn thiếu và chưa được phân bổ đồng đều, mạng lưới đổi pin cũng chưa thực sự phát triển. Tâm lý người dùng vẫn còn e dè về độ bền, hiệu suất hoạt động và chi phí bảo dưỡng của xe máy điện...

Ông Nguyễn Hữu Phước Nguyên, Tổng Giám đốc Selex Motor, cho rằng việc miễn giảm thuế, phí trước mắt sẽ giúp giá xe điện hạ khoảng 4 triệu đồng/chiếc, từ đó khuyến khích tài xế chuyển đổi phương tiện. Nếu lực lượng xe ôm công nghệ và giao hàng đồng loạt chuyển sang sử dụng xe điện, quá trình chuyển đổi phương tiện xanh tại TP HCM sẽ được thúc đẩy đáng kể.

Theo ông Phước, tài xế hoàn toàn có thể vay trả góp để mua xe máy điện. Ông nhấn mạnh tầm quan trọng của việc quy hoạch cụ thể các địa điểm đặt trạm sạc, trạm đổi pin, đồng thời đề xuất cần có khung giá điện phù hợp cho hạ tầng sạc. Bởi lẽ, các trạm này vẫn đang phải thanh toán theo giá điện sinh hoạt - mức cao nhất trong biểu giá điện.

Bà Bùi Nguyễn Trúc Ny, Giám đốc Kinh doanh Dat Bike, kiến nghị nhà nước hỗ trợ tài chính và hạ tầng sạc nhằm tạo điều kiện cho các doanh nghiệp Việt sản xuất xe máy điện. Ngoài ra, xe máy điện cũng cần được hưởng ưu đãi thuế và phí trước bạ như ô tô điện.

Theo bà Trúc Ny, với lợi thế là hãng xe duy nhất tại Việt Nam sở hữu công nghệ pin không cần sạc dặm giữa ngày hiện nay, Dat Bike đã triển khai thử nghiệm cho các tài xế Grab tại TP HCM và ghi nhận kết quả tích cực. Cụ thể, dòng xe Quantum S2 có giá hơn 40 triệu đồng nhưng có thể đi 285 km cho mỗi lần sạc, giúp tài xế tiết kiệm từ 5 đến 7 triệu đồng mỗi tháng tiền nhiên liệu, đồng thời tăng thu nhập đáng kể.